Volkswagen - necə iki günə dünyanın ən bahalı şirkəti oldu.

Volkswagen və “short squeeze” tarixi.

2008-ci ilin oktyabrında – yəni qlobal maliyyə böhranının ən qızğın vaxtında – Volkswagen (VW) səhmlərində inanılmaz bir hadisə baş verdi.

O dövrdə bir çox hedc-fondlar VW səhmlərinin qiyməti düşəcək deyə “short” mövqedə idilər. Onlar düşünürdülər ki, böhran zamanı maşın satışları azalacaq və avtomobil şirkətləri dəyər itirəcək.

Amma qəfil bir açıqlama hər şeyi dəyişdi .

Porsche elan etdi ki, əslində VW səhmlərinin 74%-nə nəzarət edir (birbaşa və opsionlarla birlikdə). Almaniya hökuməti isə 20%-ə sahib idi. Yəni bazarda sərbəst ticarət üçün cəmi 6% səhmdar payı qalmışdı!

Short mövqedə olan fondlar birdən başa düşdülər ki, bazarda alına biləcək səhm yoxdur, amma onların milyonlarla səhm borcu var. Hamı birdən-birə almağa başladı.

Nəticədə nə baş verdi ?

• Cəmi 2 gün içində Volkswagen-in səhmləri 200 avrodan 1,000 avroya qalxdı.

• VW-in bazar dəyəri bir anlıq dünyanın ən böyük şirkəti oldu – ExxonMobil-dən belə böyük.

Kim qazandı, kim uduzdu?

• Porsche – milyardlarla dollar qazandı və tarixə “ustalıqla qurulmuş short squeeze” ilə düşdü.

• Bir çox böyük hedc-fondlar isə milyardlarla zərər gördülər.

Bu hadisə investisiya dünyasında “short squeeze” terminini daha da məşhur etdi. Sonradan GameStop və AMC-də baş verənlər də əslində bu hadisənin “rəqəmsal dövrdəki versiyası” idi.

Beləliklə, Volkswagen hadisəsi sübut etdi ki, bazar bəzən böyük oyunçuların qurduğu strategiyalarla tamamilə alt-üst ola bilər.

Bəs “short ” və “short squeeze” nədir ?

“Short” nədir?

• İnvestor bir səhm düşəcək deyə düşünür.

• O, brokerdən həmin səhmi borc götürür, baha qiymətə satır.

• Sonra qiymət düşəndə daha ucuz alıb geri qaytarır və fərqdən pul qazanır.

Məsələn:

• Tesla səhm qiyməti 300 $-dır.

• Sən 100 ədəd səhmi borc alıb satırsan → 30,000 $ pul gəlir.

• Sonra qiymət 200 $-a düşür, sən geri alıb brokerə qaytarırsan → 20,000 $.

• Sənin qazancın: 10,000 $.

Əgər qiymət düşmək əvəzinə qalxsa, short edən investor ziyana düşür.
Çünki o, nə qədər baha qalxırsa, o qədər zərəri artır. Əslində short-un riski limitsizdir, çünki səhm sonsuzadək qalxa bilər.

Short Squeeze necə baş verir ?

Tutaq ki, bir çox investorlar eyni anda “short” mövqedədir.
Əgər qiymət gözlənilmədən qalxmağa başlasa:

• Short edənlər məcbur qalır baha qiymətə alsınlar ki, zərərlərini bağlasınlar.

• Bu kütləvi alqı-satqı qiyməti daha da qaldırır.

• Qiymət qalxdıqca daha çox short mövqedə olan investor məcbur olur almağa.

Buna short squeeze deyilir – yəni “qısa sıxılma”.

Bu hadisə göstərdi ki, maliyyə bazarlarında qalib gəlmək üçün təkcə pul deyil, həm də strateji ağıllılıq lazımdır. Nəticə etibarilə VW “short squeeze”-i investor psixologiyasının bazarlarda necə partlayıcı effekt yarada biləcəyinin ən yaxşı nümunəsidir.