Səhm Bazarı Haqqında Maraqlı Faktlar

1- İlk Fond Birjası ABŞ-dan Qədimdir: 1602-ci ildə qurulan Amsterdam Fond Birjası dünyanın ilk rəsmi fond birjası hesab olunur.

2 - NYSE Bir Ağacın Altında Qurulub: Nyu York Fond Birjası (NYSE) öz köklərini 17 may 1792-ci ildə imzalanmış “Buttonwood Müqaviləsi”nə bağlayır. İyirmi dörd broker və tacir Wall Street-də bir ağacın altında ilk ABŞ fond birjasını yaratmaq üçün görüşdü.

3 - Dünyanın Ən Bahalı Səhmi: Berkshire Hathaway Inc. (A sinif səhmləri) inanılmaz dərəcədə yüksək səhm qiyməti ilə məşhurdur. Warren Buffettin rəhbərliyi altında şirkət heç vaxt A sinif səhmlərini bölməmiş, nəticədə bir səhmin dəyəri hazırda 750.000 $-a çatmışdır.

4 - “Lalə Maniyası” (The Tulip Mania) tarixdə ilk böyük iqtisadi balon idi. 1630-cu illərdə Niderlandda lalə şitillərinin qiyməti inanılmaz səviyyələrə qalxmışdı, elə şitil bağlamaları vardı ki, bir evdən daha baha satılırdı. 1637-ci ildə balonun çökməsi maliyyə böhranlarının ən erkən qeydə alınmış nümunələrindən biri hesab olunur.

5 - İlk “fond bazarı çöküşü” 1720-ci ildə baş verdi. “Cənub Dənizi Köpüyü” kimi tanınan bu hadisədə, bir müddət davam edən güclü spekulyasiyadan sonra Britaniya ticarət şirkəti olan Cənub Dənizi Şirkətinin səhmləri çökdü və maliyyə çaxnaşmasına səbəb oldu.

6 - Fond birjası haqqında ilk kitab 1688-ci ildə nəşr olundu. Confusion de Confusiones adlı bu kitab Joseph de la Vega tərəfindən yazılmışdı və Amsterdam fond birjasının iş prinsiplərini, ticarət strategiyalarını və bazar psixologiyasını ətraflı izah edirdi.

7 - “Blue Chip” səhmlərinin adı poker fişindən götürülüb. Bu termin ilk dəfə Dow Jones işçisi Oliver Gingold tərəfindən istifadə olunub. O, bəzi səhmlərin pokerin mavi fişləri kimi daha dəyərli olduğunu görərək, bu ifadəni yüksək keyfiyyətli, sabit və köklü şirkətlərə aid etməyə başladı.

8 - Dow Jones indeksində əvvəlcə yalnız 12 şirkət var idi. 1896-cı ildə Charles Dow tərəfindən yaradılan indeks, ilkin olaraq 12 əsas ABŞ sənaye şirkətindən ibarət idi. Bunların arasında General Electric də var idi (o, 2018-ci ildə siyahıdan çıxarılan sonuncu orijinal üzv oldu).

9 - “Şaxta Baba Rallisi” adında bir şey var. Bu, ilin son beş və yeni ilin ilk iki ticarət günündə fond bazarının yüksəlməsi tendensiyası üçün istifadə edilən bir termindir. Bu, zəmanətli bir hadisə olmasa da, bir çoxları bunun bayram nikbinliyi və vergi məsələləri ilə bağlı olduğuna inanır.

10 - Fərdi investorlar çox vaxt özlərinə həddindən artıq güvənirlər. Araşdırmalar göstərir ki, treyderlərin böyük əksəriyyəti öz bacarıqlarını “orta səviyyədən yüksək” qiymətləndirir ki, bu da statistik olaraq qeyri-mümkündür. Bu həddindən artıq özünəgüvən daha tez-tez və daha az gəlirli ticarətə səbəb olur.

11 - Bir çox şirkət “DRIPs” (Dividentlərin Yenidən Sərmayə Qoyulması Planları) təklif edir. Bu proqramlar səhmdarlara nağd dividentlərini avtomatik olaraq şirkətə yenidən sərmayə qoyaraq daha çox səhm almağa imkan verir, çox vaxt bunun üçün broker komissiyaları ödənilmir. Nəticədə divident ödəniş günü həmin şirkətin səhmlərinin bahalaşma potensialı yuxarı olur.

12 - Son 25 ildə S&P 500 daxil olan səhmlərin hamısının aşağı bağlandığı yalnız bir gün olub. 2011-ci ildə baş verən bu inanılmaz dərəcədə nadir hadisə, hətta əhəmiyyətli bir bazar tənəzzülü zamanı belə, indeksdəki bütün şirkətlərin eyni vaxtda enməsinin nə qədər qeyri-adi olduğunu göstərir.

13 - “Wall Street” adı divardan gəlib: Wall Street adının hərfi mənası var. 17-ci əsrdə hollandlar Nyu Amsterdam qəsəbəsinin (indiki Nyu York) şimal kənarında yerli amerikalılardan və ingilislərdən qorunmaq üçün bir divar inşa etmişdilər. Bu divarın yanında uzanan küçə Wall Street (Divar Küçəsi) adını aldı.

14 - Bir penny səhminin qiyməti bir dəfə 15.000.000 dollara qalxıb. The Legend of French Lick adlı şirkətin səhmi 1999-cu ildə dot-com köpüyünün ən qızğın vaxtında sentin bir hissəsindən 15 milyon dollara yüksəldi. Bu, bir firmanın böyük miqdarda səhm alıb, sonra onları böyük fərqlə yenidən satması səbəbindən meydana gələn qəribə, tənzimlənməyən bir bazarın nəticəsi idi. Səhm sonradan çökdü.

15 - Fond Bazarı Şöhrət Zalı: 1988-ci ildə qurulan Fond Bazarı Şöhrət Zalı, maliyyə bazarlarına əhəmiyyətli töhfələr vermiş şəxslərin və təşkilatların siyahısıdır. Siyahıya Charles Dow, John Bogle (Vanguardın qurucusu) və Warren Buffett kimi şəxsiyyətlər daxildir.

16 - The “Sell in May and Go Away” - “Mayda Sat, Arxaya Baxmadan Get” deyiminin bəzi həqiqətləri var. Bu məşhur deyim, fond bazarındakı gəlirlərin may ayından oktyabr ayına qədər olan altı aylıq dövrdə daha zəif, noyabrdan aprelə qədər isə daha güclü olma meylini ifadə edir.

17 - 2010-cu ilin “Flash Crash”i ən sürətli bazar çöküşü oldu. 6 may 2010-cu ildə Dow Jones Sənaye Ortalaması bir neçə dəqiqə ərzində demək olar ki, 1000 xal itirdi, sonra isə eyni sürətlə bərpa etdi. Hadisə, yüksək tezlikli ticarət və tək bir fyuçers müqaviləsinin böyük satışı nəticəsində baş verdi.

18 - Tarixdəki ən qısa ayı bazarı yalnız 33 gün davam etdi. S&P 500, COVID-19 pandemiyasının başlaması səbəbindən 2020-ci ilin fevral ayında ayı bazarına (- 25% -dən çox eniş) girdi. Lakin, 2020-ci ilin aprel ayında bərpa olundu ki, bu da onu rekorddakı ən qısa ayı bazarı etdi.