Yəqin ki, çoxunuz keçən həftə sonu Prezident Trumpın Çinə 100%-lik əlavə tarif tətbiqi qərarından sonra baş verən kəskin bazar enişinin canlı şahidi oldunuz.
Nəinki səhm bazarında, hətta kripto bazarında da ağlasığmaz düşüşlər qeydə alındı.
Ən böyük kriptovalyuta olan Bitcoin saniyələr içində elə sürətlə dəyər itirdi ki, bir çox investorun Stop Loss əmrləri belə işə düşməyə macal tapmadı.
Səhm bazarı isə 2008-ci ildən bəri ən böyük geriləmə olan Aprel düşüşünü xatırlatdı — bazarlar cəmi bir gün ərzində təxminən 3% dəyər itirdi.
Belə sürətli düşüşlər zamanı adətən gözlənilən odur ki, insanlar qorxuya düşüb səhmlərini kütləvi şəkildə satsın və bazardan uzaqlaşsın.
Amma bu dəfə tam əksi baş verdi — tarixdə ilk dəfə olaraq, bazar 1%-dən çox düşdüyü bir həftədə indiyə qədərki ən böyük səhmlərə pul axını müşahidə olundu.
Bank of America (BofA) Research-ün hesabatına əsasən, bazar təxminən –3% dəyər itirəndə investorlar 2008-ci ildən bəri 5-ci ən böyük alışı həyata keçirdilər.
Ən maraqlı fərq isə ondadır ki, əvvəlki illərdə bu cür böyük alımlar müsbət xəbərlər fonunda və yüksəliş dövrlərində baş verirdi,
bu dəfə isə bazar çöküşü zamanı reallaşdı.
Məhz bu hadisə forumlarda yeni gənc nəsil treyderlərlə köhnə nəsil investorlar arasında qızğın müzakirələrə səbəb olub.
İndi elə bir nəsil yetişib ki, ən çox sevdiyi cümlə “Buy the dip”-dir. Onlar üçün bazarın düşməsi faciə deyil — endirim kampaniyasıdır.
Əvvəlki nəsil 10% gəlir üçün aylarla gözləyirdi, indi isə bir tvit, bir Elon Musk postu, bir “AI” sözü bəs edir ki, qiymətlər 15% oynasın.
“Buy-the-dip” nəsli üç əsas prinsiplə hərkət edir .
1. Yeni nəsil “risk mədəniyyəti” ilə böyüyüb
Z nəsli və gənc investorlar artıq klassik qorxu-mühafizəkar yanaşmadan uzaqdırlar.
Onlar kriptodan, mem-səhmlərdən (GameStop, AMC və s.), sosial mediadan və “buy the dip” strategiyasından formalaşan yüksək risk, yüksək gəlir düşüncəsi ilə hərəkət edirlər.
2. Texnologiya və məlumat əlçatanlığı
Əvvəllər yalnız fond menecerlərinin gördüyü məlumatı indi hər kəs mobil telefondan izləyə bilir.
Bu da “özüm analiz edərəm, özüm qazanaram” düşüncəsini gücləndirib.
Xəbərlər, qrafiklər, “order flow”, hətta “dark pool” məlumatları — hamısı bir klik uzaqlıqdadır.
3. FOMO (fear of missing out) effekti
Yeni nəsil treyderlər üçün ən böyük qorxu — “qaçırmaq qorxusu”dur.
Onlar bazar düşəndə panikaya düşmürlər, əksinə “bu fürsətdir” deyib alırlar.
BofA-nın “rekord buy-the-dip” hesabatı da bunu sübut edir.
Qısası , yeni nəsil treyderlər həm daha cəsarətlidirlər, həm də risk etməyi sevirlər.
Bəzən bu “gözü qanlı” davranış bazarda dalğalanmanı artırsa da,
eyni zamanda bazarı diri və likvid saxlayan əsas qüvvə də məhz onlardır. Yəni əvvəlki nəsil treyderlər qorxudan “stop-loss”a qaçarkən,bu günkü Z nəsli “bu fürsətdir” deyib limit order açır. Keçmişdə investorlar “nə vaxt satım?” sualını verirdilər.İndi isə yeni nəsil soruşur: “Nə vaxt əlavə edim?”
Onlar bazarda panikanı fürsətə çevirirlər və bəzən bu qədər cəsarət
bazarın öz təbiətini dəyişir — düşüşlər dayazlaşır, yüksəlişlər daha tez gəlir.
Bəli, bu nəsil bəzən həddən artıq emosional, bəzən də təhlükəli dərəcədə optimistdir,
amma bazara dinamika, enerji və gənclik qatdıqları danılmaz faktdır.
Mənbələr :
https://www.tradingview.com/news/reuters.com%2C2025%3Anewsml_L3N3VW1CX%3A0-institutions-retail-bought-the-dip-in-us-stocks-last-week-bofa
https://business.bofa.com/en-us/content/market-strategies-insights/weekly-market-recap-report.html
https://www.marketwatch.com/story/not-every-dip-is-a-buying-opportunity-heres-how-to-think-about-future-stock-market-pullbacks-f32331b9?mod=market-extra
https://www.wsj.com/finance/stocks/a-new-generation-of-buy-the-dip-investors-is-propping-up-the-market-1641b2ac?gaa_at=eafs&gaa_n=AWEtsqdFZLt31GgkJ81uG4Fal1tQuvbo8qDal7EaPhLNwonarJahCLa8tPG8Asy_K6U%3D&gaa_ts=68f054ea&gaa_sig=urBh2ya9VfwgE83O-otVC7sYcvOI1HDt_XJbFekSo2xPLYfo3iwGfRTlpD6wZ8s8UYtYf16jWUhV8LWsf-amvg%3D%3D
https://www.reddit.com/r/Economics/comments/1mn9kab/a_new_generation_of_buy_the_dip_investors_is/
https://www.robinsonsmithwealth.com/blog/the-buy-the-dip-generation