AI Balonu Yoxdur

Ayı bazarının gələcəyinə inananlar Səhv Edirlər ! - Steven Fiorillo

Steven Fiorillo, Seeking Alpha-nın maliyyə yazarıdır. O, AI-ın balon olmadığı və bazar çöküşünə inananların səhv düşündüyü barədə fikirlərini paylaşıb. Maraqlı məqalədir, vaxtınız olanda oxuya bilərsiniz. Orijinal məqaləni linkdən oxuya bilərsiniz.

Məqalə

Təxmini tərcüməsi belədi :

Dəfələrlə böyük maliyyə xəbər kanallarını açanda, maliyyə podkastlarına qulaq asanda və ya X-də paylaşımlara baxanda, “biz AI balonunun içindəyik” arqumenti ilə rastlaşıram. AI ilə bağlı sərmayələrin və bəzi səhmlərin qiymətləndirməsindəki sürətli artım, bu günkü mühitin 2000-ci illərin əvvəllərindəki dot-kom (.com) böhranına bənzədiyi haqqında bir arqument yaradıb. Əsas arqumentlər odur ki, hazırkı eyforiya real nəticələri qabaqlayır, qiymətləndirmələr fundamental əsaslardan qopub, ROI (gəlir qaytarma göstəricisi) sübut olunmayıb, şirkətlər infrastruktur və resurs məhdudiyyətləri ilə üzləşir, yüksələn xərclər isə davamlı olmayan biznes modelləri yaradır.

Ayı bazarının gələcəyinə inananların arqumenti demək olar ki, həmişə bu fikrə qayıdır: AI səhmləri və startapları keçmiş balonlara bənzər səviyyədə bahalaşır və bunları mənfəətdən çox FOMO (Fear of Missing Out – fürsəti qaçırmaq qorxusu) idarə edir. X-də istifadəçilərin real hesablarından yüz minlərlə, hətta milyonlarla dollarlıq üç və dörd rəqəmli qazanc paylaşımları da bu arqumenti gücləndirir. Bəzi hesablar isə açıq opsionlardan və ya call spread-lərdən gələn inanılmaz qazanc nümunələri paylaşaraq, maliyyə mütəxəssislərini əsəbləşdirirlər, halbuki bu səhmlərin bəziləri zərərli və ya hələ gəlir əldə etməyən şirkətlərə məxsusdur.

Amma mənim ayı bazarının gələcəyinə inananlar üçün xəbərim var: AI balonu yoxdur.

Hər bazar dövründə izahsız şəkildə çox bahalaşan, sadəcə kult kimi izləyici kütləsi yığan və alıcıların satıcılardan çox olduğu şirkətlər olur. Amma bu, dot-kom dövründəki kimi ifrat spekulyasiya dövrü deyil. O vaxt investorlar yalnız “.com” sonluğu olan şirkətlərə sərmayə qoyurdular. İnternetin sürətli inkişafı insanların ünsiyyət və məlumat paylaşma üsulunu dəyişdi, bu da startapların həddindən artıq qiymətləndirilməsinə səbəb oldu. Amma onların çoxu real gəlir və davamlılıq üzərində yox, sadəcə istifadəçi artımına fokuslanırdı. Fed də 1999–2000-ci illərdə faizləri artırdı və nəticədə nağd pul yandıran şirkətlər davam gətirə bilməyib müflis oldular.

Bugünkü AI transformasiyasına rəhbərlik edən 4 şirkət var: Microsoft (MSFT), Amazon (AMZN), Alphabet (GOOGL) və Meta Platforms (META). Bunlar startap deyil, borc bazarından kredit axtaran və “bir gün mənfəətli olacağıq” vədini satan şirkətlər də deyil. Bunlar dünyanın ən böyük şirkətləridir – ən güclü balans hesabatları və ən yüksək mənfəəti olanlar. Əgər CEO-lar və idarə heyətləri milyardlarla dollarlıq data mərkəzi infrastrukturuna “blank check” yanaşması ilə sərmayə qoyurlarsa, deməli düz edən tərəf onlardır.

MSFT nümunəsi:
2022-ci maliyyə ilindən 2025-ə qədər uzunmüddətli borclarını -14.63% azaldıb (≈ -$6.88 mlrd). Eyni vaxtda CapEx-i 170.25% artırıb (+$40.67 mlrd). Əməliyyat fəaliyyətindən gələn nağd axını 52.93% artıb (+$47.13 mlrd) və bu vəsait sayəsində həm borclar ödənilib, həm də $64.55 mlrd CapEx ayrılıb. MSFT eyni zamanda $71.61 mlrd sərbəst pul axını yaradıb, $18.42 mlrd səhm geri alıb və $24.08 mlrd divident ödəyib. Bu, dot-kom dövründən tamamilə fərqlidir.

GOOGL nümunəsi:
$23.61 mlrd uzunmüddətli borcu var, amma balansda $95.15 mlrd nağd və qısamüddətli investisiya, üstəlik $52.57 mlrd uzunmüddətli investisiya saxlayır. Son 1 ildə $133.71 mlrd əməliyyat nağd axını yaradıb və bunun $66.98 mlrd-nı CapEx-ə yönəldib. Paralel olaraq $66.73 mlrd sərbəst pul axını yaradıb, $59.55 mlrd səhm geri alıb və $9.87 mlrd divident ödəyib.

Ümumi mənzərə:
MSFT, AMZN, GOOGL və META birlikdə yalnız 2025-ci ilin 2-ci rübündə $88.25 mlrd CapEx xərcləyiblər (+66.97% illik artım). Oracle (ORCL) və CoreWeave (CRWV) də böyük CapEx planları açıqlayıblar. ORCL-in öhdəlikləri $455 mlrd-a çatıb (+359% YoY), CoreWeave isə gəlir backlogunu 85% artıraraq $30.1 mlrd-a yüksəldib.

Ayı bazarının gələcəyinə inananlar ROI və məhsuldarlıq artımlarının zəifliyinə işarə etsələr də, McKinsey hesab edir ki, AI illik $4.4 trilyon əlavə məhsuldarlıq gətirə bilər. ABŞ Enerji Nazirliyi də yeni Speed to Power təşəbbüsünü işə salıb ki, AI data mərkəzlərinin enerji tələbatı üçün elektrik şəbəkəsi genişləndirilsin və dayanıqlı enerji inteqrasiyası təmin edilsin.

MSFT artıq Viskonsində ikinci data mərkəzinə $4 mlrd sərmayə qoyacağını açıqlayıb – bu mərkəz dünyanın ən qabaqcıl AI mərkəzi olacaq, yüz minlərlə Nvidia (NVDA) GB200 GPU ilə təchiz ediləcək. AMZN, GOOGL və META isə ayaqlarını qazdan çəkə bilməzlər.

Ən böyük şirkətlər CapEx-də “sərxoş dənizçilər” kimi milyardlar xərcləyirlər və bu yalnız böyüyəcək. MSFT bu il $100 mlrd-dan çox, AMZN isə artıq illik $100 mlrd CapEx ayırır. Və bunların hamısı borc bazarına müraciət etmədən, əməliyyat fəaliyyətindən gələn vəsaitlə maliyyələşdirilir.

Nəticə:
MSFT, AMZN, GOOGL və META son 12 ayda $493.31 mlrd əməliyyat nağd axını, $291.35 mlrd CapEx və $201.96 mlrd sərbəst pul axını yaradıb. Bu rəqəmlər göstərir ki, dot-kom dövrü ilə AI dövrü tamamilə fərqlidir və heç bir AI balonu yoxdur.